مقالات
تشخیص نقره از پلاتین چه جوری هست؟
آگوست
خیلی پیش اومده که جلوی ویترین طلافروشی میدان نقش جهان یا پاساژ عسگری اصفهان ایستادید و چشمتون کنجکاو شده. یهو 2 دقیقه روی یک انگشتر زل زدید که واقعا نقره هست یا نه. بعد که از فروشنده پرسیدی، گفته که پلاتینه. آیا واقعا نمی‌شه تشخیص داد؟ اشکال کار کجاست؟ اما دوستان، همون طور که می‌دونید در نگاه اول، پلاتین و نقره خیلی شبیه هم هستند. اما تفاوت‌هایی هم وجود داره که باعث تشخیص نقره از پلاتین می‌شه. توی این مقاله تفاوت بین این دو فلز گرانبها رو توضیح دادیم که حتما به دردتون می‌خوره.
هر فلز گرانبها حتما علامت شناسایی داره
این نکته رو صد در صد بدونید که فلزی که علامت و مشخصه حک شده یا آویزان شده نداشته باشه، قطعا فلز گرانبها نیست. به همین خاطر اولین کاری که باید برای تشخیص نقره از پلاتین باید انجام بدید، گشتن دنبال علامت مشخصه هست. اگر زیورآلات شما داری قفل باشه، پشت بند رو بررسی کنید. اگر علامتی نباشه، دنبال یک آویز باشید که در انتهای زیورآلات مشخصه و کارهایی از این دست.
تشخیص نقره از پلاتین با چه عددی؟
علامت مشخصه‌ای که باعث تمایز بین نقره و پلاتین می‌شه چند تا عدد هست که با هم بررسی می‌کنیم. اگر فلز شما نقره باشه، بسته به اینکه سکه هست یا زیورآلات دو تا عدد نوشته شده. اگر نقره شما سکه باشه، روی اون عدد 999 نوشته می‌شه. این یعنی اینکه نقره شما خالص هست و درجه خلوص آن نزدیک به صد درصد هست. اگر نقره شما زیورآلات باشه، عدد 92/5 یا S925 رو پشت یا روی آن خواهید دید. این یعنی نقره شما از نوع استرلینگ هست و 7/5 درصد ناخالصی دارد. این ناخالصی برای اینه که زیورآلات نقره سفت و سخت بشه. روش تشخیص پلاتین از روی علامت این جوریه که حروف PT یا PLAT و یا Platinum روی فلز پلاتین حک می‌شه.
بعد یا قبل از این حروف نیز اعدد 950 یا 999 نوشته می‌شه. مثل PLAT999 که نشون می‌ده شما با پلاتین خالص روبرو هستید. در برخی از موارد احتمالا با علامت PT950/CO هم روبرو شوید. این علامت نشون می‌ده که در ساختار پلاتین خالص، فلز کبالت هم استفاده شده.
تشخیص نقره از پلاتین با وزن و رنگ
اگر به هر دلیلی علامت رو پیدا نکردید، به سراغ وزن فلز برید. پلاتین و نقره رو که کنار هم بگذارید، از روز وزن می‌تونید تفاوتشون رو درک کنید. کار بسیار آسانی هست. تراکم پلاتین نسبت به نقره خیلی زیادتر هست. پس پلاتین باید سنگین‌تر هم باشه. همچنین دقت کنید که رنگ پلاتین سفید سفید نیست. بلکه شبیه رنگ خاکستری هست. این هم روشی هست که شما می‌تونید بین نقره و پلاتین از نظر رنگ تفاوت قائل باشید.
از آهنربا استفاده کنید
فلزات گرانبها هرگز جذب آهنربا نمی‌شن. پس اگر آهنربا رو نزدیک نقره و پلاتین قرار بدید، اصولا نباید تکون بخورند. اما اگر دیدید که پلاتین جذب آهنربا شد، نگران نباشید، طبیعیه. معمولا برای اینکه پلاتین رو از حالت خالص و نرم خارج کنند، معمولا فلز کبالت رو بهش اضافه می‌کنند. کبالت کمی مغناطیس هست و حتما جذب آهنربا می‌شه. اما در مورد نقره هیچ وقت این اتفاق نمی‌افته. چون که فلز مورد استفاده در نقره استرلینگ عمدتا مس هست و مس رسانای مغناطیسی به شمار نمی‌ره.
تشخیص نقره از پلاتین با تست اسیدی
اگر به هر دلیلی نتونستید انگ یا علامت روی پلاتین یا نقره رو پیدا کنید. و از آهنربا هم جواب نگرفتید، مجبورید به سراغ اسید برید. این اسید توی یک جعبه هست که در بازار به نام “کیت تست اسید جواهرات” شناخته می‌شه. کیت تست اسید را از خرده فروشی آنلاین یا فروشگاه لوازم طلا و جواهر خریداری کنید. این کیت شامل یک سنگ (با سطح سمباده‌ای به نام سنگ مَحَک) و چند بطری اسید هست. موقع خرید دقت کنید که به فروشنده اعلام کنید که شما این کیت رو برای تشخیص نقره از پلاتین می‌خواهید. اگر کیت شما شامل دستکش نباشه، حتما به صورت جداگانه خریداری کنید. مسلما در صورت برخورد اسید با پوست، با سوختگی مواجه خواهید شد.
روش کار با اسید
برای تست کردن نقره و پلاتین، ابتدا بهتره که سنگ رو روی یک سطح صاف بگذارید تا کار باهاش راحت‌تر باشه. بعد نقره و پلاتین رو جداگانه روی این سنگ بکشید تا یک خط روی اون بیفته. مجموعا دو خط در کنار هم کشیده می‌شه. فقط دقت کنید که فلز رو به آرامی روی سنگ بکشید. حواستون باشه که قسمتی از نقره و پلاتین رو روی سنگ بکشید که زیاد توی دید نیست. به خاطر اینکه در هر صورت کشیده شدن فلز گرانبها روی سنگ، باعث خراشیده شدن اون خواهد شد.
در مرحله بعد، یکی از بطری‌های اسید رو باز کنید و کمی از اون رو روی خطوط ایجاد شده بچکونید. اگر اسید نقره از پلاتین متفاوت باشه، بایستی طوری اسیدها رو بریزید که با همدیگه قاطی نشه. چون که توی نتیجه تاثیر منفی می‌گذاره. اسیدی که برای پلاتین استفاده می‌شه، اسید هیدروکلریک نیتریک هست. اگر بعد از ریختن اسید (یک ثانیه تا یک دقیقه)، خط روی سنگ باقی بمونه، فلز شما حتما پلاتین هست. و اگر خط دیگه دیده نشه و از بین رفته باشه، پلاتین نیست. در مورد نقره اتفاق متفاوتی می‌افته. اگر خط سفیدی که نقره ایجاد کرده، تبدیل به سفید شیری بشه، فلز شما حتما نقره خالص یا با عیار استرلینگ هست.
تست اسید مستقیما روی نقره
اگر نقره شما قطعه شمش یا یک تکه فلز ذوب شده باشه، می‌تونید اسید رو مستقیما روی فلز بریزید. دقت کنید که در مورد جواهرات و زیورآلات هرگز از این روش استفاده نکنید. همون طور که در مرحله قبل دیدید، سنگ سمباده به شدت به زیورآلات آسیب می‌زنه و از طرف دیگه اسید مورد استفاده خورندگی بسیار بالایی داره. اگر زیورآلات شما خیلی قیمتی نیست، می‌تونید مقدار بسیار کمی از اسید رو در یک جای بسیار مخفی زیورآلات بچکونید. برای مثال اگر زیورآلات نقره شما دستبند هست، می‌تونید اسید رو به بخش داخلی دستبند بریزید. یا اگر زیورآلات نقره شما، گردنبند هست، می‌تونید به قسمت پشت آن تمرکز کنید.
مشاهده نتایج اثر اسید
پس از اینکه اسید رو در قسمتی از نقره چکوندید، منتظر باشید تا نتیجه رو بررسی کنید. اگر اسید شما در ابتدا قهوه‌ای تیره یا شفاف باشه و بعد به رنگ دیگه‌ای تبدیل بشه، نقره شما خالص هست. برای مثال اگر اسید به رنگ قرمز روش تبدیل بشه، یعنی خلوص بالای نقره. اما اگر اسید به رنگ سفید تبدیل بشه، نقره شما استرلینگ هست. اما اگر به سبز مایل به آبی تبدیل بشه، فلز شما نقره نیست، بلکه شما با مس یا فلز دیگری مواجه هستید.
بعد از آزمایش مستقیم اسید، حتما زیورآلات نقره رو زیر آب سرد شستشو بدید تا باقی مانده اسید از بین بره. موقع شستشو مراقب باشید که زیورآلاتتون توی فاضلاب نیفته. برای همین می‌تونید از یک آبکش استفاده کنید. پس از شستشو، زیورآلات نقره رو در جریان هوا قرار بدید تا خشک بشند.
از کارشناس کاربلد کمک بگیرید
در صورت کار با اسید کار کسی است که تجربه طولانی در این تست داشته باشد. پس در انتخاب کارشناس دقت زیادی به خرج بدید. دقت نکردن احتمالا باعث خرابی زیورآلات نقره یا پلاتین شما خواهد شد. حتما و حتما پوشیدن دستکش فراموش نشود. حتی توصیه می‌کنیم برای اینکه میز کار شما هم آسیب نبینه، بهتره که یک تکه حوله در زیر سنگ محک قرار بدید.
آزمایش پراکسید هیدورژن روی پلاتین و نقره
پراکسید هیدروژن یا آب اکسیژنه به رنگ آبی کم رنگ هست که خاصیت اکسیدکنندگی بالایی دارد. آب اکسیژنه‌هایی که در بازار موجود هست، معمولا در غلظت‌های 35 تا 70 درصد تولید می‌شن. از این مایع هم در مصارف خانگی استفاده می‌شود و هم در مصارف پزشکی جهت سفید کردن دندان و مصارف دیگر. این محلول در صنعت طلا و جواهر نیز کاربرد گسترده‌ای داره. از آن جمله در تشخیص خلوص پلاتین. برای این منظور ابتدا یک کاسه یا فنجان شیشه‌ای رو پر از آب اکسیژنه می‌کنیم. و بعد زیورآلات پلاتین و نقره رو توی آب اکسیژنه غوطه‌ور می‌کنیم. البته دقت کنید که نقره و پلاتین باید در دو ظرف جدا قرار بگیرند.
حالا باید منتظر واکنش باشیم و نتایج رو ببینیم. اگر پلاتین شما واقعی باشه، آب اکسیژنه بلافاصله شروع به تولید حباب می‌کنه. دلیلش اینه که پلاتین یک کاتالیزور قوی هست و روی پراکسید هیدروژن اثر می‌گذاره. چون که نقره کاتالیزور ضعیف‌تری هست، مسلما تولید حباب به زودی اتفاق نمی‌افته. پس حداقل باید یک دقیقه منتظر باشید و بعد احتمالا یک سری حباب ریز مشاهده خواهید کرد. یک موردی که باید گفته بشه اینه که نگران خوردگی پلاتین یا نقره نباشید. آب اکسیژنه هیچ خوردگی روی زیورآلات شما ایجاد نمی‌کنه. بعد از اینکه آزمایش تموم شد، زیورآلات نقره و پلاتین رو شستشو بدید و خشک کنید.
