مدال نقره المپیک چه جوری ساخته می شه؟

حتما با خودتون فکر می‌کنید که کسی که توی المپیک مدال طلا می‌گیره، خیلی خوش به حالش می‌شه و کلی هم پول گیرش می‌یاد. هم افتخار جهانی به دست می‌یاره و هم یک مدال طلا که کلی ارزش دلاری داره. اما باید بگیم که اصلا این جوری نیست. مدال طلایی که در المپیک توزیع می‌شه فقط ۶ گرم طلا داره. بقیه هر چی هست، نقره هست. پس به غیر از مدال نقره المپیک که واقعا از نقره ساخته شده، مدال طلای المپیک هم بیشترش نقره‌ هست. آخرین باری که مدال طلای واقعی نصیب شرکت‌کنندگان در المپیک شده، مربوط به المپیک ۱۹۱۲ استکهلم سوئد بود. بعد از اون هر چی مدال طلا توزیع شده، فقط یک پوشش طلایی داشته و ۹۴ درصدش از نقره بود.

چرا مدال طلای المپیک رو از نقره می‌سازن؟

با قیمت طلای امروز (۱۰ مرداد ۱۴۰۰ شمسی) یک حساب سرانگشتی انجام می‌دیم. اگر هر گرم طلا رو در بازارهای جهانی ۵۸ دلار (هر دلار ۲۵۴,۵۰۰ ریال) در نظر بگیریم. برای ساخت هر مدال طلا با وزن ۵۵۶ گرم، بایستی ۸,۲۰۷,۱۱۶,۰۰0 ریال بشه. بله اشتباه نخوندید، هشتصد میلیون و دویست و هفت هزار تومان. مسلما این رقم برای یک جایزه اولی در المپیک، عدد بسیار بزرگی به شمار می‌ره و حتما برای برگزارکنندگان المپیک به صرفه نیست. به همین خاطر، کشورهای میزبان سال‌هاست که تصمیم گرفته‌اند که در ساختار مدال طلا، نقره استفاده کنند. پس بیراه نیست که مدال نقره المپیک رو گران قیمت‌ترین مدال ورزشی بدونیم.

مدال نقره در اولین دوره المپیک!

المپیک آتن، نخستین المپیک مدرن بود که در سال ۱۸۹۶ در یونان برگزار شد. در آن دوره، اتفاق جالبی که رقم خورد، اهدای مدال نقره به نفر اول هر ورزش بود. جالب‌تر اینکه به نفر دوم مدال برنز اهدا شد و نفر سوم دست خالی به خانه برگشت. وزن هر مدال نقره در این مسابقات ۶۲ گرم بود که با احتساب ارزش نقره در آن زمان، رقم قابل توجهی به شمار می‌رفت. قطر این مدال ۵۰ میلی متر و ضخامت آن 4 میلی متر بود. اما هشت سال بعد یعنی در سال ۱۹۰۴، از سوی کمیته بین‌المللی المپیک، سیستم رده‌بندی طلا، نقره و برنز جایگزین شکل اولیه اهدای مدال‌ها شد. طرح مدال نقره آتن، چهره‌ای از زئوس، خدای آسمان و خدای خدایان را به تصویر کشیده است. کره زمین و همچنین نایک، الهه بالدار که مظهر پیروزی است، از دیگر المان‌های این مدال نقره‌ای به شمار می‌رود.  

از تلفن همراه تا مدال نقره المپیک توکیو!

شاید المپیک توکیو تنها المپیکی باشه که برگزارکنندگان آن کاملا اقتصادی فکر کردند. در این دوره از مسابقات، ژاپنی‌ها با استفاده از هفتاد و هشت تن تجهیزات الکترونیک استفاده شده توانستند طی دو سال حدود سی و دو کیلوگرم طلا، سه هزار و پانصد کیلوگرم نقره و دو هزار و دویست کیلوگرم برنز بازیافت کنند. در مدت سه سال از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، مردم ژاپن حدود ۲۶۰۰۰۰۰ تلفن همراه تحویل مراکز جمع‌آوری موبایل‌های بازیافتی دادند. این وسایل الکترونیکی و به خصوص تلفن‌های همراه هوشمند توسط شهروندان ژاپنی به برگزارکنندگان اهدا شد. به همین خاطر المپیک توکیو تنها المپیک و پاراالمپیکی است که شهروندان ژاپنی در ساخت مدال‌های آن مشارکت داشته‌اند. به گفته کارشناسان این المپیک، پایدارترین مسابقات ورزشی در طول تاریخ یک قرن اخیر به شمار می‌رود.

با این حجم زیاد از فلزات گرانبها، ژاپنی‌ها حدود ۱۰۰۰ مدال میان ورزشکاران توزیع خواهند کرد. این در حالی ۵۰۰۰ مدال برای این بازی‌ها ساخته شده است. وزن مدال نقره المپیک توکیو ۵۵۰ گرم است که از نظر خلوص، خالص‌ترین مدال این دوره از مسابقات است. ارزش هر مدال نقره نیز با توجه به ارزش هر گرم نقره در بازارهای جهانی (معادل 81 سنت ایالات متحده آمریکا)، ۱۱۳,۳۷۹,۷۵۰ ریال ارزش دارد (تقریبا یازده میلیون و سیصد و سی هزار تومان).

قطر مدال نقره المپیک ۸۵ میلی متر بوده و از نقره خالص ساخته شده است. ضخامت این نوع مدال در نازک‌ترین بخش ۷/۷ میلی متر و در ضخیم‌ترین بخش ۱۲/۱ میلی متر است. مدال‌های المپیک توکیو به گونه‌ای طراحی شده است که کاملا گویای فرهنگ ژاپنی است.

قطر مدال نقره المپیک ۸۵ میلی متر بوده و از نقره خالص ساخته شده است. ضخامت این نوع مدال در نازک‌ترین بخش ۷/۷ میلی متر و در ضخیم‌ترین بخش ۱۲/۱ میلی متر است.

مسابقه طراحی مدال‌های المپیک توکیو

برای طراحی مدال‌های المپیک توکیو، مسابقه‌ای با ایده بسیار جالب در نظر گرفته شد. عنوان ایده این بود که ورزشکاران برای رسیدن به شکوه،  بایستی با تلاش هر روز خودشان به پیروزی برسند. در کنار این ایده، بر اساس قوانین کمیته بین‌المللی المپیک بایستی سه نماد ثابت در این مدال‌ها در نظر گرفته می‌شد. یکی نایک، الهه پیروزی در یونان باستان است، دیگری ورزشگاه پاناتینایکوس آتن و مورد سومی نماد پنج حلقه المپیک.

به دنبال فراخوان این مسابقه، ۴۰۰ طرح از میان طراحان حرفه‌ای و دانشجویان طراحی به کمیته المپیک ارسال شد که در نهایت، طرح آقای جونیشی کاوانیشی به عنوان برنده اعلام شد. او یکی از مطرح‌ترین دیزاینرهای جهان به شمار می‌رود. مورد جالبی که در مورد مسابقه طراحی مدال‌های المپیک توکیو وجود دارد، دستورالعمل قابل تامل آن است. در دستورالعمل این مسابقه شعار بسیار هوشمندانه‌ای در نظر گرفته شد: ورزش قدرت تغییر جهان و آینده ما را دارد. این موضوع با ساخت مدال‌ها با مواد بازیافتی همخوانی بسیار نزدیکی دارد.

فرهنگ ژاپنی و نمود آن در طرح مدال‌ها

مدال‌های المپیک توکیو به گونه‌ای طراحی شده است که کاملا گویای فرهنگ ژاپنی است. طرح این مدال‌ها برگرفته از ترکیب میان هنر سنتی و مدرن ژاپن است. نکته قابل توجه در مدال‌های المپیک این است که هر مدال بسته به نوع ورزش و وزن آن به صورت منحصربه‌فرد و یکتا ساخته شده است.

طرح مدل‌های المپیک توکیو از دو عنصر نور و درخشندگی تشکیل شده است. در این طرح، مدال با بازتاب دادن الگوهای نور به نمادی از انرژی درونی ورزشکاران و طرفداران آنها بدل شده است. بنابراین دنیایی را به تصویر می‌کشد که افراد آن با تلاش زیادی در رقابت ورزشی شرکت می‌کنند و در نهایت مورد تقدیر قرار می‌گیرند.

یک نکته جالب در طراحی مدال‌های المپیک توکیو استفاده از خط بریل در تشخیص نوع مدال توسط افراد نابینا و یا با مشکلات بینایی است. به طوری که یک سری تورفتگی‌های گرد در اطراف مدال‌ها ایجاد شده است. در مدال طلا، یک گردی، در مدال نقره، دو گردی و در مدال برنز سه گردی. این برای نخستین بار در تاریخ المپیک است که این چنین به ظرایف مختلف جامعه انسانی توجه شده است.

ضرب مدال‌های المپیک توکیو

ضرب مدال‌هی المپیک توکیو در شهر اوزاکا و در ضرابخانه Japan Mint انجام شده است. این ضرابخانه در سال ۱۸۷۱ میلادی تاسیس شده و تنها تولیدکننده سکه و اسکناس‌های ژاپنی به شمار می‌رود. از افتخارات بزرگ این ضرابخانه، ضرب مدال‌های المپیک ۱۹۶۴ توکیو، المپیک زمستانی ۱۹۷۲ ساپورو و المپیک زمستانی ۱۹۹۸ نوگانو است.

مدال نقره که گاز گرفتن نداره!

یکی اون وسط داد می‌زنه که چرا مدال رو گاز می‌گیری؟ تو که مدالت رو نبردند. تو که مقامت رو نبردند. گوش کن! آهای گوش کن! مطمئن باشید گوش ورزشکار از این حرف‌ها پره و کار خودش رو می‌کنه. اما واقعا چرا؟ در قدیم بین مردم رسم بود که هر موقع پول طلا دستشون می‌اومد، نرم بودن اون رو با فشار دندان امتحان می‌کردند. از اونجایی که طلا فلز نرمی هست، با فشار دندان، دچار تورفتگی می‌شه و معلوم می‌شه که کلا از طلاست یا فقط روکش طلاست. حالا با این مقدار کم طلا که توی مدال المپیک به کار رفته، آیا این کار بجاست؟ به نظر می‌رسه که این فقط یک ژست نوستالژیک برای عکاسی هست. شما هم می‌تونید امتحان کنید!

ایران تا کنون چند مدال نقره برنده شده است؟

کشورمان ایران در مجموع، ۳۰ دور در مسابقات المپیک تابستانی و زمستانی (از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۲۱ میلادی) شرکت کرده است که حاصل آن تا کنون (۱۰ مرداد ۱۴۰۰) ۲۲ مدال طلا، ۲۱ مدال نقره المپیک و ۲۷ مدال برنز بوده است. مدال‌های نقره کسب شده توسط ورزشکاران کشورمان در رشته‌های کشتی آزاد و فرنگی، وزنه‌برداری، دو و میدانی و تکواندو بوده است. غلامرضا تختی (۱۹۵۲ هلسینکی و ۱۹۶۰ رم) و عسکری محمدیان (۱۹۸۸ سئول و ۱۹۹۲ آتلانتا) هر کدام با دو مدال نقره، بیشترین تعداد مدال نقره المپیک را به دست آورده‌اند.