مقالات
تاریخچه زیورآلات نقره در دوره‌های مختلف
اکتبر
نقره فلزی سفید، براق و چکش‌خوار است که به هر شکلی تبدیل می‌شود. این فلز جزو بهترین رسانه‌های الکتریکی و گرمایی است. و در مقابل گرما مقاومت بسیار خوبی از خود نشان می‌دهد. نقره در مقابل اکسیداسیون مقاومت خوبی دارد. تاریخ ورود نقره به صنعت زیورآلات و جواهرات به طور دقیق مشخص نیست. اما همین قدر می‌دانیم که به طور مسلم ده‌ها سال طول کشیده است تا انسان پی به نحوه ساخت زیورآلات نقره ببرد. شاید نخستین نکته این بوده است که انسان بتواند نقره را با فلزات دیگر به صورت آلیاژ درآورد. در این مقاله قصد داریم تاریخچه زیورآلات نقره را به صورت کامل برایتان توضیح دهیم. پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید.
چرا نقره ارزشمندتر از طلا بوده و هست؟
شاید ندانید که در بیشتر دوره‌های تاریخی ارزش نقره بیشتر از طلا بوده است. یکی از شواهدی که برای این ادعا وجود دارد، فراوانی سکه‌های نقره باقی مانده از قدیم است. چرا که بیشتر سکه‌های باقی مانده از دوره‌های گذشته، بیشتر نقره است تا طلا. و شاید دوباره فکر کنید که فلزی که با فلزات دیگر به آلیاژ تبدیل شود، ارزش چندانی ندارد؟ باید بگوییم که نقره فلزی همه کاره است. بیشترین کاربرد نقره در بخش صنعت است تا صنعت زیورآلات و جواهرات.
در مورد طلا باید بگوئیم که طلا فلزی ترسوست. چرا که در صنعت کاربرد زیادی ندارد و بیشترین نقش آن در صنعت جواهرات و زیورآلات است. در میان سرمایه‌گذاران، طلا به فلزی محافظه‌کار معروف است. چرا که به محض ایجاد بحران در اقتصاد جهانی، به پناهگاه سرمایه‌گذاران ترسو تبدیل می‌شود. نقره از قدیم به خاطر ارزش بالا، یکی از عوامل اصلی جنگ‌ها بوده است. تصرف معادن نقره بهترین بهانه برای لشکرکشی‌ها به سرزمینهای مختلف بوده است. در حال حاضر به جرات می‌توان مدعی شد که پایداری تمامی اقتصادهای رو به رشد جهان به فلز نقره بستگی دارد. پس شاید در آینده، دستیابی به منابع نقره به عاملی برای جنگ‌های نظامی بدل شود.
تاریخچه زیورآلات نقره در عصر برنز
داستان نقره در عصر برنز (هزاره چهارم قبل از میلاد) با کشف نحوه استخراج نقره از سرب در ترکیه امروزی شروع شد. عصر برنز بخشی از تاریخ بشری است که از 3300 تا 1200 قبل از میلاد را شامل می‌شود. در این دوره انسان با فلزکاری آشنا شد و روش ساختن آلیاژ را یاد گرفت. مهمترین آلیاژی که بشر توانست در این دوره بسازد، فلز برنز بود. وی توانست با استفاده از مس و قلع، فلز برنز را به تمدن‌های بعدی خود معرفی کند. شاید کمتر قطعه نقره‌ای از عصر برنز بر جای مانده باشد. اما هر آنچه هست، استخراج نقره از این دوره شروع شد. بعدها در تمدن‌های بین‌النهرین، از نقره به عنوان ماده اولیه ساخت وزنه استفاده شد. به این ترتیب نقره وسیله اصلی حفظ اوزان تمدن‌های بین‌النهرین بود.
بر اساس شواهد تاریخی، در حدود سال‌های 1600 قبل از میلاد (اواخر عصر برنز)، ارزش نقره به نصف طلا رسید. در این دوره عرضه نقره به شدت افزایش یافت و میزان تقاضا برای این فلز کاهش یافت. در این دوره به دلیل افزایش عرضه نقره، این فلز بیشتر در تولید زیورآلات نقره‌ای و تزئینات درباریان به کار می‌رفت.
نقره در عصر مینوسی‌ها، فِنیقی‌ها و میسنی‌ها
تاریخچه زیورآلات نقره در تمدن‌های مینوسی‌ها (1100 ـ 2900 قبل از میلاد)، فنیقی‌ها (300 ـ 1500 قبل از میلاد) و میسنی‌ها (1600 ـ 1100 قبل از میلاد) عمدتا در یونان و سرزمینهای نزدیک آن (جزیره کِرت و قِبرِس) دنبال می‌شود. در این تمدن‌ها، نقره جایگاه بالایی در تبادلات اقتصادی داست. فِنیقی‌ها نخستین کسانی بودند که استخراج نقره از معادن اسپانیا را شروع کردند. به این ترتیب با اکتشاف معادن جدید، نقره از انحصار تمدن‌های بین‌النهرین درآمد. و عرضه آن به شدت افزایش یافت.
تاریخچه زیورآلات نقره در دوران کلاسیک
تمدن‌های یونانی و رومی وابستگی عجیبی به نقره داشتند. چرا که سیستم اقتصادی آنها به شدت به سکه‌های نقره وابسته بود. در این دوره برای ساخت جواهرات و زیورآلات مانند انگشتر، خلخال و بازوبند از طلا استفاده می‌شد. و نقره در این صنعت مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.
رومی‌ها با تکیه بر نقره، در برخی از هنرهای دستی، نوآوری‌های جالبی ایجاد کرده بودند. برای مثال در ساخت مینای سیاه (Niello) به جای استفاده از شیشه از سولفات نقره استفاده می‌کردند. مینای سیاه مخلوطی از نقره، سرب، مس و گوگرد است که نقش لعاب را بازی می‌کند. از این لعاب برای برای پوشاندن روی فلز حکاکی شده استفاده می‌شده است. در ایران به چنین هنری، هنر سیاه قلم روی فلز گفته می‌شود. نکته جالب آنکه مناسب‌ترین فلز برای چسبیدن مینای سیاه بر روی آن، فلز نقره است. به همین خاطر مینای سیاه در دوران روم، طرفداران زیادی داشته است.
تاریخچه نقره در دوران سلتی
سلتی‌ها به مردمانی گفته می‌شود که در گذشته در شمال و غرب اروپا زندگی می‌کردند. زبان این مردمان سلتی بوده است. در حال حاضر بقایای فرهنگی و زبانی این تمدن در ولز، ایرلند و اسکاتلند باقی مانده است. در میان قبایل سلتی، نقره و برنز به وفور در ساخت زیورآلات و جواهرات مورد استفاده قرار می‌گرفت. سنجاق تزئینی، تورک (Torc) و لونولا (Lunula) مهمترین زیورآلات عصر سلیتی بوده است. در این دوره از نقره به عنوان سکه استفاده نمی‌شد. سلتی‌ها از یک پول فلزی شبیه انگشتر برای مبادلات خود استفاده می‌کردند. پس از تصرف مناطق سلتی توسط رومی‌ها، نقره تبدیل به پول رایج در این سرزمین‌ها شد.
در تاریخچه زیورآلات نقره، تورک به زیورآلات نقره‌ای شبیه دستبند گفته می‌شود. منتها به جای استفاده در دست به عنوان گردنبند چسبان استفاده می‌شود. به تورک، حلقه گردن هم گفته می‌شود. لونولا نیز زیورآلاتی هلالی شکل بوده که در عصر برنز و عصر آهن به عنوان گردنبند استفاده می‌شد. لونولا از عبارت Moon Luna به معنای ماه کوچک گرفته شده است. این گردنبند از طلا و برنز نازک به شکل ورق ساخته می‌شد. امروز از این زیورآلات قدیمی در برخی از موزه‌های آلمان، پرتغال و ایرلند نگهداری می‌شود.
زیورآلات نقره در قرون وسطی
همچنانکه گفتیم در زمان امپراطوری روم، نقره تنها در ضرب سکه مورد استفاده قرار می‌گرفت. با اتمام ذخایر معادن طلا در اروپا، طلا در اروپا نایاب شد. و به این ترتیب، نقره به مهمترین فلز برای ساخت زیورآلات تبدیل شد. از سال 800 میلادی به بعد، وایکینگ‌ها شمال غربی اروپا را تصرف کردند و مقادیر زیادی نقره به منطقه اسکاندیناوی امروز انتقال دادند. به همین خاطر نقره‌سازی در این منطقه رونق گرفت. البته کشف معادن نقره سوئد در اواخر هزاره اول بعد از میلاد نیز به رونق این صنعت در اسکاندیناوی کمک شایان توجهی کرد. در قرون وسطی، جواهرسازی در آلمان رونق گرفت. در این کشور ساخت مینای سیاه مانند دوره رومی رایج بود. از مهمترین زیورآلات نقره که در آلمان تولید می‌شد، می‌توان به سنجاق تزئینی (Fibula)، سنجاق سینه تخت (Disk Brooch)، سنجاق سلتیک (Penannular Brooch) و گل سینه (Buckle) اشاره کرد.
کم کم با توسعه مسیرهای تجاری به شرق و دسترسی غرب به معادن طلای شرق، طلا دوباره در اروپا رونق قبلی خود را به دست آورد. به این ترتیب طلا وارد سبد خانوار طبقه متوسط شد و از انحصار دربار درآمد. از مشخصات این دوره، ورود دوباره نقره به صنعت زیورآلات و جواهرات است.
تاریخچه زیورآلات نقره در دوره رنسانس
به سال‌های بین 1500 تا 1600 میلادی، دوره رنسانس گفته می‌شود. در این دوره اتفاقات فراوانی باعث توسعه اجتماعی و اقتصادی دنیا شد. در این دوره امپراطوری بیزانس در سال 1453 سقوط کرد و ترکان عثمانی کنترل آسیای صغیر را به دست گرفتند. اروپا از بیماری طاعون رها شد و مراکز تجاری در مناطقی مانند هلند توسعه یافت. ایتالیا با کمک ثروت کلیسا، وارد تجارت با آسیا و اروپا شد و منشا پیشرفت‌های بسیاری شد.
در دوره رنسانس، آمریکا و سایر مناطق جهان توسط کاشفان اسپانیایی، پرتغالی، هلندی، فرانسوی و انگلیسی کشف شد. با کشف آمریکای جنوبی، ذخایر و معادن بزرگ نقره در قلمرو امپراطوری آزتک در مکزیک کشف شد. با این کشف، نقره از آمریکای جنوبی به اروپا و آسیا سرازیر شد. ساخت نقره در دوره رنسانس، به تکنیک‌های قرون وسطی وفادار ماند. در این دوره نقره همچنان به عنوان وسیله تبادل کالا و زیورآلات کاربرد فراوانی داشت.
نقره در دوره باروک
دوره باروک به دوره بین سال‌های 1600 تا 1700 می‌گویند. در این دوره همچنان نقره آمریکای جنوبی به اروپا سرریز می‌شد. در دوره باروک، هلند بازیگر اصلی دنیای مدرن بود. تفاوت نقره کاری باروک با دوره‌های قبل از خود، ورود نقره به ساعت‌سازی بود. استفاده دیگر نقره در این دوره استفاده از آن به همراه الماس بود. اروپائیان الماس را به خاطر تجارت با هندوستان و مسلمانان، وارد اروپا کردند.
جواهرات نقره در دوره جُرج
در این دوره، اکتشافات دیگری در آمریکای جنوبی اتفاق افتاد و منابع نقره رو به افزایش گذاشت. مقدار الماس در اروپا افزایش یافت. چرا که برزیل نیز به صف تامین‌کنندگان الماس اضافه شد. در صنعت زیورآلات، نقره با الماس و طلا همراه شد. مشخصه اصلی جواهرات دوره جرج، ساخت آنها از نقره است. در سال 1777 روش قالب‌گیری برای ساخت جواهرات ابداع شد. به طوری که اجزای جواهرات به صورت قطعات جداگانه ساخته شده و با بعد مونتاژ می‌شد. به این ترتیب خط تولید ساخت زیورآلات و جواهرات ایجاد شد. بنابراین زیورآلات با قیمت کمتری به دست مصرف‌کننده می‌رسید.
نقره در دوره ویکتوریا
در تاریخچه زیورآلات نقره با وقوع انقلاب صنعتی و مقارن شدن آن با دوره ویکتوریا اتفاقات مهمی روی می‌دهد. انقلاب صنعتی تاثیر بسزایی در صنعت زیورآلات و جواهرات داشت. پس از خرید منطقه بالمورال اسکاتلند (Balmoral) در سال 1848، سنگ عقیق اسکاتلندی وارد صنعت جواهرات بریتانیا شد. در این دوره ترکیب نقره و عقیق تحول بزرگی در صنعت زیورآلات به وجود آورد. در پایان دوره ویکتوریا، جواهرسازان سنتی، به جواهرسازی صنعتی واکنش نشان دادند. و همچنان نقره‌سازی سنتی به راه خودش ادامه داد. در دوره ویکتوریا در صنعت جواهرسازی، نقره به طلا ارجحیت داشت.
